Nowelizacja ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, która weszła w życie w 2012 roku, przyniosła znaczące zmiany w systemie opieki zdrowotnej. Najważniejszą z nich było zniesienie kontrowersyjnego przepisu nakładającego na lekarzy obowiązek zwrotu Narodowemu Funduszowi Zdrowia kwoty nienależnej refundacji wraz z odsetkami w przypadku wystawienia nieuzasadnionej recepty.
Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie abolicji – NFZ nie wszczyna nowych postępowań o zwrot nienależnej refundacji, a już wszczęte zostały umorzone. Decyzja ta spotkała się z uznaniem środowiska lekarskiego, które od dawna protestowało przeciwko nadmiernej odpowiedzialności finansowej.
Uproszczenie zasad wystawiania recept
Istotną zmianą było także uproszczenie procedury wystawiania recept. Zgodnie z nowymi przepisami, lekarz zobowiązany jest do wskazania uprawnień szczególnych pacjenta i odpłatności za lek wyłącznie w sytuacji, gdy w wykazie leków refundowanych znajdują się co najmniej dwa leki o tym samym działaniu.
Wprowadzono również obowiązek publikacji charakterystyk leków refundowanych przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, co ułatwia lekarzom dostęp do aktualnych informacji o lekach podczas wystawiania recept.
Nowe zasady kontroli aptek i współpracy z NFZ
Nowelizacja przyniosła również zmiany w relacjach między aptekami a Narodowym Funduszem Zdrowia. Usunięto przepis pozwalający NFZ na rozwiązanie umów z aptekami za utrudnianie czynności kontrolnych. Obecnie takie rozwiązanie umowy możliwe jest jedynie w przypadku uniemożliwiania kontroli lub niewykonania zaleceń pokontrolnych.
Wprowadzono również mechanizm zażaleń od zaleceń pokontrolnych do dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ oraz możliwość odwołania się do Prezesa Funduszu. Co istotne, wniesienie zażalenia lub odwołania wstrzymuje wykonanie zaleceń pokontrolnych, dając aptekom czas na przygotowanie odpowiedniej reakcji.
Sztywne ceny i marże na leki refundowane
Jedną z kluczowych zmian dla pacjentów było wprowadzenie sztywnej marży wynoszącej 5% urzędowej ceny zbytu na leki refundowane. Oznacza to, że apteki nie mogą stosować rabatów, upustów ani prowadzić promocji typu „lek za grosz” w przypadku leków objętych refundacją.
Jednocześnie na apteki nałożono obowiązek informowania pacjentów o tańszych zamiennikach leków refundowanych, co ma pomóc pacjentom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących zakupu leków.
Zapewnienie dostępności leków
Nowelizacja wymusiła na aptekach obowiązek zapewnienia dostępności leków objętych refundacją. Apteki muszą również informować pacjentów o możliwości nabycia tańszego odpowiednika, chyba że lekarz wyraźnie zaznaczył na recepcie brak zgody na zamianę przepisanego leku.
Zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy refundacyjnej z 2012 roku były odpowiedzią na liczne postulaty środowisk lekarskich i aptekarskich. Miały one na celu usprawnienie systemu refundacji oraz ograniczenie sporów między lekarzami, aptekami a NFZ. Część rozwiązań korzystnych dla aptekarzy została wykreślona na etapie prac rządowych, jednak niektóre przywrócono podczas prac sejmowych, czasem w zmodyfikowanej formie.
Warto zaznaczyć, że recepty wystawione przed wejściem w życie nowelizacji były realizowane na dotychczasowych zasadach, co zapewniło płynne przejście do nowego systemu.