Okres rządów koalicji SLD-PSL w latach 1993-1997 przyniósł Polsce istotne zmiany w podejściu do gospodarki po początkowej fazie transformacji ustrojowej. Trzy kolejne gabinety, kierowane przez premierów Waldemara Pawlaka, Józefa Oleksego i Włodzimierza Cimoszewicza, realizowały politykę gospodarczą opartą głównie na programie „Strategia dla Polski” Grzegorza Kołodki, który pełnił funkcję ministra finansów.
Program „Strategia dla Polski” stanowił fundament działań gospodarczych rządów koalicji SLD-PSL. Jego głównym celem było zapewnienie stabilnego wzrostu gospodarczego, ograniczenie inflacji oraz przygotowanie Polski do przyszłej integracji z Unią Europejską. Zakładano kontynuację prywatyzacji rozpoczętej przez poprzednie rządy, jednak z większym naciskiem na stopniowe reformy, odchodząc od polityki szokowej z początku lat 90. Program uzupełniono później o „Pakiet 2000”, który określał długofalowe cele rozwojowe.
Działania rządu Waldemara Pawlaka
Rząd Waldemara Pawlaka, działający od końca 1993 do początku 1995 roku, przeprowadził szereg istotnych reform gospodarczych. Jednym z najważniejszych osiągnięć było uregulowanie kwestii zadłużenia zagranicznego Polski. W wyniku negocjacji Klub Londyński umorzył 45,2% polskiego długu, a Klub Paryski zredukował zadłużenie o 50%. Te decyzje znacznie poprawiły wiarygodność międzynarodową Polski i otworzyły drogę do dalszych inwestycji.
Za rządów Pawlaka dokonano również denominacji złotego, wprowadzając nową walutę, gdzie 1 nowy złoty odpowiadał 10 000 starych złotych. Kontynuowano także proces prywatyzacji poprzez wdrażanie programu powszechnej prywatyzacji. W tym czasie powstała również Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, której zadaniem było wspieranie przemian w sektorze rolnym.
Gabinet Józefa Oleksego
Rząd Józefa Oleksego, który funkcjonował od początku 1995 do początku 1996 roku, skoncentrował się na reformie centrum gospodarczego oraz wzmocnieniu koordynacji polityki gospodarczej. Istotnym elementem działań tego gabinetu była polityka antyinflacyjna, mająca na celu ograniczenie inflacji, która w połowie lat 90. utrzymywała się na poziomie 30-35% rocznie.
Za kadencji Oleksego 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych uzyskało osobowość prawną, co pozwoliło na rozpoczęcie zarządzania majątkiem prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych. Był to kluczowy element programu powszechnej prywatyzacji zapoczątkowanego przez poprzedni rząd.
Era Włodzimierza Cimoszewicza
Rząd Włodzimierza Cimoszewicza, sprawujący władzę od początku 1996 do jesieni 1997 roku, wprowadził szereg istotnych zmian podatkowych, w tym nowe stawki podatku dochodowego od osób fizycznych. Od 1998 roku zaczęły obowiązywać trzy progi podatkowe: 19%, 30% i 40%.
W 1996 roku Polska została przyjęta do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), co formalnie potwierdziło dołączenie naszego kraju do grona państw rozwiniętych. Rząd Cimoszewicza kontynuował również liberalizację polityki celnej, co stopniowo otwierało polską gospodarkę na międzynarodową konkurencję. W tym okresie zobowiązano się także do realizacji wyników referendum uwłaszczeniowego.
Efekty prowadzonej polityki
Polityka gospodarcza realizowana w latach 1993-1997 przyniosła wymierne efekty. Polska notowała szybki wzrost gospodarczy, osiągając tempo około 6% rocznie w latach 1994-1996. Inflacja, choć wciąż wysoka, zaczęła spadać pod koniec dekady. Również sytuacja na rynku pracy uległa poprawie – po początkowym wzroście bezrobocia w latach 1990-1992, w połowie dekady sytuacja zaczęła się stabilizować.
W sferze finansów zewnętrznych Polska osiągnęła w połowie lat 90. nadwyżkę na rachunku bieżącym. Dopiero pod koniec dekady pojawił się niewielki deficyt, związany ze wzrostem popytu krajowego i zwiększeniem inwestycji.
Droga do Unii Europejskiej
Istotnym elementem polityki gospodarczej lat 1993-1997 były przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej. W 1994 roku Polska złożyła oficjalny wniosek o przyjęcie do UE, a w 1996 roku przyjęto Narodową Strategię Integracji. Kraj rozpoczął dostosowywanie polityki gospodarczej do wymogów unijnych, w tym spełnianie kryteriów konwergencji, takich jak utrzymanie deficytu budżetowego poniżej 3% PKB czy długu publicznego poniżej 60% PKB.
Narzędzia polityki makroekonomicznej
W latach 1993-1997 prowadzono aktywną politykę monetarną, której celem była kontrola podaży pieniądza i kursu walutowego. Od 1995 roku wprowadzono system „crawling band”, stopniowo odchodząc od sztywnego kursu walutowego. W polityce fiskalnej starano się utrzymać deficyt budżetowy na bezpiecznym poziomie, jednocześnie reformując system podatkowy.
Rządy koalicji SLD-PSL prowadziły również politykę dochodową, której elementem było ograniczenie indeksacji płac i kontrola wzrostu wynagrodzeń. W polityce handlowej skupiono się na liberalizacji handlu zagranicznego i dostosowaniu przepisów do standardów OECD i UE. Ważnym elementem była również polityka strukturalna, obejmująca prywatyzację, restrukturyzację przedsiębiorstw państwowych oraz rozwój sektora prywatnego.
Okres 1993-1997 był czasem kontynuacji transformacji gospodarczej Polski, jednak w bardziej ewolucyjny sposób niż w pierwszych latach po zmianie ustroju. Mimo utrzymujących się wyzwań, takich jak wysoka inflacja czy potrzeba głębszych reform strukturalnych, polityka gospodarcza przyczyniła się do stabilizacji i rozwoju polskiej gospodarki oraz przygotowania kraju do integracji z Unią Europejską.