Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt ustawy o „ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców”, który przewiduje między innymi całkowitą deregulację zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami. Dokument zakłada likwidację obowiązku posiadania licencji zawodowej, co stanowi fundamentalną zmianę dla całej branży nieruchomości. Informacja o projekcie dotarła do opinii publicznej nie tradycyjnymi kanałami rządowymi, lecz poprzez pismo Ministerstwa Infrastruktury skierowane do zainteresowanych podmiotów oraz stronę internetową Konfederacji Pracodawców Polskich.
Projekt ustawy jest przedstawiany jako element szerszej strategii rządu zmierzającej do liberalizacji rynku i likwidacji zbędnych, zdaniem projektodawców, obciążeń administracyjnych. Jednak sposób komunikacji i tempo wprowadzania zmian wywołały natychmiastową reakcję środowiska zawodowego.
Niejasny tryb konsultacji
Projekt ustawy podlega obecnie konsultacjom społecznym, które według dostępnych informacji trwają od 30 listopada. Zaskakujący jest jednak fakt, że Ministerstwo Infrastruktury przyznało oficjalnie, iż nie posiadało wcześniej wiedzy o planowanych zmianach, co budzi poważne wątpliwości co do prawidłowego przeprowadzenia procesu konsultacji międzyresortowych.
„Z pisma Ministerstwa Infrastruktury wynika, że nie wiedziało ono o projekcie nowelizacji. Wynika z tego, że więcej na ten temat wie Konfederacja Pracodawców Polskich niż nasze Ministerstwo” – podkreślają przedstawiciele branży nieruchomości, zwracając uwagę na bezprecedensową sytuację w procesie legislacyjnym.
„Rzeczą niepojętą jest, że organ rządu odsyła w sprawie projektu ustawy rządowej na stronę organizacji pozarządowej, a nie na stronę Ministerstwa Gospodarki – bo nie może tam odesłać – bo tam tego projektu nie znaleźliśmy” – alarmują eksperci rynku nieruchomości.
Na stronie Konfederacji Pracodawców Polskich dokument funkcjonuje jako „Projekt Rady Ministrów z inicjatywy Ministerstwa Gospodarki”, co rodzi pytania o faktyczną ścieżkę legislacyjną tej propozycji. Sytuacja ta stawia fundamentalne pytania o przejrzystość procesu legislacyjnego i standardy konsultacji społecznych w Polsce.
Pośrednictwo nieruchomości jako działalność nieregulowana
Głównym punktem zainteresowania branży nieruchomości jest propozycja uczynienia z pośrednictwa w obrocie nieruchomościami działalności nieregulowanej prawnie. Zmiany te oznaczałyby zniesienie obowiązku posiadania licencji przez osoby wykonujące ten zawód, przy jednoczesnym zachowaniu regulacji dla zawodów rzeczoznawcy majątkowego i zarządcy nieruchomości.
Projektodawcy argumentują, że likwidacja licencji ma na celu zredukowanie barier wejścia na rynek i zwiększenie konkurencyjności. W uzasadnieniu projektu podkreślono, że obowiązek uzyskania licencji stanowi nadmierne obciążenie administracyjne, które nie przekłada się bezpośrednio na jakość świadczonych usług.
Jest to rozwiązanie kontrowersyjne, szczególnie w kontekście utrzymania licencji dla zarządców nieruchomości oraz uprawnień dla rzeczoznawców. Krytycy projektu wskazują na nielogiczność takiego selektywnego podejścia do deregulacji zawodów związanych z rynkiem nieruchomości.
„Likwidacja licencji nie jest likwidacją barier swobody działalności gospodarczej, bowiem ta działalność jest swobodna. Jest to tak naprawdę przyzwolenie na brak kompetencji i wiedzy przez osoby, które tę działalność wykonują” – argumentują przedstawiciele środowiska pośredników.
Eksperci branży podkreślają, że posiadanie licencji wiąże się z odpowiednim przygotowaniem merytorycznym, znajomością przepisów prawa oraz zasad etyki zawodowej, co bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo transakcji na rynku nieruchomości. Zwracają uwagę, że deregulacja może prowadzić do obniżenia standardów obsługi i bezpieczeństwa na rynku nieruchomości, zwiększając ryzyko dla klientów korzystających z usług pośredników bez odpowiednich kwalifikacji.
Zastrzeżenia środowiska zawodowego
Środowisko pośredników nieruchomości wyraża głębokie zaniepokojenie proponowanymi zmianami. Według szacunków, około 15 tysięcy osób zdobyło licencje pośrednika, inwestując znaczne środki finansowe w specjalistyczną edukację, wielomiesięczne praktyki zawodowe oraz egzaminy państwowe potwierdzające ich kompetencje.
„Kto zwróci tysiącom ludzi, którzy kończyli szkoły, zdawali egzaminy, odbywali praktyki zawodowe, kto zwróci pieniądze tym ludziom, jeśli licencje staną się bezwartościowym papierkiem?” – pytają retorycznie przedstawiciele branży, podkreślając społeczne konsekwencje proponowanych zmian.
W środowisku zawodowym panuje przekonanie, że deregulacja zawodu pośrednika może prowadzić do chaosu na rynku nieruchomości i paradoksalnie zaszkodzić konsumentom, którzy stracą możliwość weryfikacji kwalifikacji osób świadczących usługi pośrednictwa. Wskazuje się na specyfikę transakcji na rynku nieruchomości, które często dotyczą majątku całego życia klientów i wymagają odpowiedzialnego, profesjonalnego podejścia.
„Ocena tej ustawy nie jest jednoznaczna, zawiera bowiem całkiem potrzebne rozwiązania, ale likwidacja licencji nie jest likwidacją barier swobody działalności gospodarczej” – komentują przedstawiciele środowiska, wskazując na złożoność problemu.
Pośrednicy wskazują również na międzynarodowe standardy, zgodnie z którymi w większości rozwiniętych krajów europejskich zawód pośrednika nieruchomości podlega regulacjom prawnym, a osoby go wykonujące muszą spełniać określone wymogi dotyczące wykształcenia, doświadczenia i etyki zawodowej.
Planowane działania branży
W odpowiedzi na kontrowersyjny projekt, przedstawiciele branży nieruchomości zapowiedzieli zdecydowane działania. Kwestia likwidacji licencji będzie głównym tematem Konferencji Rynku Nieruchomości, zaplanowanej na 18 grudnia w Warszawie. Wydarzenie ma zgromadzić kluczowych interesariuszy rynku, w tym licencjonowanych pośredników, zarządców nieruchomości, rzeczoznawców majątkowych oraz przedstawicieli organizacji branżowych.
„W tej sytuacji informujemy, że w ramach naszej Konferencji Rynku Nieruchomości, która odbędzie się 18 grudnia w Warszawie, w sposób szczególny zajmiemy się sprawą projektu likwidacji licencji” – zapowiedzieli organizatorzy konferencji.
Podczas wydarzenia planowane jest wypracowanie wspólnego stanowiska branży wobec projektu oraz przygotowanie oficjalnego stanowiska, które zostanie przedstawione Ministerstwu Gospodarki, Ministerstwu Infrastruktury oraz posłom odpowiedzialnym za prace nad ustawą w parlamencie.
Branża uznaje pomysł likwidacji licencji za niezrozumiały i potencjalnie szkodliwy dla rynku, zwłaszcza w kontekście utrzymania regulacji dla innych zawodów związanych z rynkiem nieruchomości. „Jest to dla wszystkich uczestników rynku nieruchomości niezrozumiały pomysł – biorąc pod uwagę, że mają być utrzymane licencje zarządców i uprawnienia rzeczoznawców” – podkreślają przedstawiciele środowiska.
Konsekwencje dla rynku nieruchomości
Eksperci wskazują, że deregulacja zawodu pośrednika może mieć daleko idące konsekwencje dla całego rynku nieruchomości w Polsce. Analitycy przewidują możliwe scenariusze rozwoju sytuacji po ewentualnym wejściu w życie proponowanych zmian.
Z jednej strony zwolennicy deregulacji wskazują na potencjalne zwiększenie dostępności usług pośrednictwa i możliwe obniżenie cen. Z drugiej strony specjaliści ostrzegają przed ryzykiem obniżenia jakości usług, wzrostem liczby sporów i problemów prawnych związanych z transakcjami, a także przed zwiększonym ryzykiem nadużyć i nieuczciwych praktyk.
Szczególne obawy budzi kwestia odpowiedzialności zawodowej i ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, które obecnie stanowią element systemu licencjonowania. Brak tych zabezpieczeń może znacząco zwiększyć ryzyko dla klientów korzystających z usług pośredników.
Stanowisko konsumentów
Organizacje konsumenckie również wyrażają ostrożność wobec proponowanych zmian. Wskazują, że likwidacja licencji może utrudnić konsumentom weryfikację wiarygodności i kompetencji pośredników, z których usług korzystają przy transakcjach o dużej wartości.
„Licencja zawodowa stanowi dla klientów pewnego rodzaju gwarancję minimalnego poziomu wiedzy i kompetencji pośrednika. Jej likwidacja zdejmie z pośredników obowiązek spełniania jakichkolwiek wymogów formalnych, co może negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo transakcji” – komentują przedstawiciele organizacji konsumenckich.
Sytuacja pozostaje dynamiczna, a branża zapowiada intensywne działania mające na celu obronę systemu licencjonowania zawodu pośrednika w obrocie nieruchomościami. Najbliższe tygodnie pokażą, czy głos środowiska zawodowego zostanie wysłuchany przez ustawodawcę.