Polski rynek pracy w 2025 roku boryka się z poważnymi niedoborami kadrowymi, które osiągnęły poziom kryzysowy w kluczowych sektorach gospodarki. Według najnowszego „Barometru zawodów” przygotowanego przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, aż 23 zawody uznano za deficytowe – to najwyższy wynik od lat. Problem ten dotyka niemal wszystkich strategicznych branż, od służby zdrowia i edukacji, przez budownictwo i przemysł, po transport i gastronomię.
Skala niedoborów jest bezprecedensowa. W niektórych zawodach liczba wolnych miejsc pracy przewyższa kilkukrotnie liczbę dostępnych kandydatów. Pracodawcy zgłaszają trudności w znalezieniu wykwalifikowanych pracowników, co bezpośrednio przekłada się na ograniczenia w rozwoju firm i realizacji projektów inwestycyjnych. Sytuacja ta stanowi poważne zagrożenie dla konkurencyjności polskiej gospodarki i może hamować tempo wzrostu PKB w nadchodzących latach.
Niedobory kadrowe nie są zjawiskiem przejściowym. Analitycy wskazują na głębokie przyczyny strukturalne, w tym starzenie się społeczeństwa, emigrację wykwalifikowanych pracowników oraz niedopasowanie systemu edukacji do potrzeb rynku pracy. Problem może pogłębiać się w najbliższych latach, szczególnie w kontekście prognozowanego spadku liczby osób w wieku produkcyjnym.
Budownictwo: największe braki w całej branży
Sektor budowlany przoduje w niedoborach kadrowych. Najbardziej poszukiwani są cieśle i stolarze budowlani, odpowiedzialni za prace konstrukcyjne, szalunki i konstrukcje dachowe. Równie trudno znaleźć dekarzy i blacharzy budowlanych, których praca wymaga specjalistycznego doświadczenia w pracach wysokościowych.
Znaczące braki dotyczą również murarzy i tynkarzy wykonujących prace wykończeniowe oraz monterów instalacji budowlanych – sanitarnych, elektrycznych i grzewczych. Pracodawcy poszukują także robotników budowlanych do prac ogólnych.
Przyczyny tej sytuacji są złożone. Branża budowlana charakteryzuje się trudnymi warunkami pracy i sezonowością zatrudnienia. Młodzi ludzie niechętnie wybierają kształcenie zawodowe, preferując edukację wyższą. Dodatkowo wykwalifikowani pracownicy często wyjeżdżają za granicę, szczególnie do Niemiec, gdzie mogą liczyć na wyższe zarobki.
Służba zdrowia w kryzysie kadrowym
Sektor medyczno-opiekuńczy zmaga się z dramatycznymi brakami kadrowymi. Największy deficyt dotyczy lekarzy, zwłaszcza specjalistów w dziedzinach takich jak geriatria, psychiatria czy anestezjologia. Problem jest równie poważny wśród pielęgniarek i położnych, szczególnie tych pracujących na oddziałach intensywnej terapii i pediatrii.
Rosnące zapotrzebowanie na usługi rehabilitacyjne w starzejącym się społeczeństwie powoduje niedobory fizjoterapeutów i masażystów. Dramatycznie brakuje także opiekunów osób starszych i niepełnosprawnych – praca często wymagająca, ale słabo wynagradzana. Wzrost problemów zdrowia psychicznego zwiększa zapotrzebowanie na psychologów i psychoterapeutów.
Główne przyczyny tego stanu to niska liczba absolwentów szkół medycznych, migracja zarobkowa specjalistów do krajów Unii Europejskiej oraz niewystarczające nakłady na ochronę zdrowia.
Transport i logistyka: kierowcy na wagę złota
Sektor transportu i logistyki doświadcza znaczących braków kadrowych. Szczególnie dotkliwy jest niedobór kierowców autobusów w komunikacji miejskiej. Rosnący e-commerce i rozwój branży TSL zwiększają zapotrzebowanie na kierowców samochodów ciężarowych z uprawnieniami kategorii C+E.
Przedsiębiorstwa poszukują również magazynierów i operatorów wózków widłowych, choć praca ta często odbywa się w trybie zmianowym i wymaga dużego wysiłku fizycznego.
Duża rotacja pracowników, wypalenie zawodowe i wyjazdy za granicę to główne przyczyny braków w tym sektorze. Dodatkowo wymagane uprawnienia i kwalifikacje zawodowe stanowią barierę dla potencjalnych kandydatów, a wymagający grafik pracy z nockami, weekendami i delegacjami zniechęca do podjęcia zatrudnienia.
Przemysł szuka fachowców
Polska gospodarka potrzebuje wykwalifikowanych pracowników przemysłowych. Największe braki dotyczą spawaczy znających techniki MIG/MAG, TIG i spawania elektrodą. Brakuje certyfikowanych fachowców, którzy mogliby pracować w nowoczesnych zakładach produkcyjnych.
Poszukiwani są także ślusarze, mechanicy, tokarze i frezerzy specjalizujący się w obróbce metali i konserwacji maszyn. Przedsiębiorstwa przemysłowe pilnie potrzebują operatorów obrabiarek CNC, których praca wymaga precyzji i znajomości rysunku technicznego.
Niedobory wynikają z niskiej liczby uczniów w szkołach technicznych i zawodowych. Wysoki próg wejścia do zawodu – wymagające kursy, praktyka i wieloletnie doświadczenie – dodatkowo ograniczają napływ nowych pracowników. Jednocześnie doświadczeni fachowcy emigrują do Niemiec i krajów skandynawskich.
Edukacja bez nauczycieli
System edukacji boryka się z poważnymi brakami kadrowymi. Najbardziej odczuwalny jest niedobór nauczycieli przedszkolnych, dotykający zarówno gminy, jak i przedszkola prywatne. Szkoły desperacko poszukują nauczycieli przedmiotów ścisłych – matematyki, fizyki, chemii i informatyki.
Ogromna luka występuje w kształceniu technicznym, gdzie brakuje nauczycieli praktycznej nauki zawodu. Problem dotyczy również nauczycieli szkół specjalnych i oddziałów integracyjnych, co wpływa na jakość edukacji uczniów z niepełnosprawnościami.
Niskie zarobki w porównaniu do poziomu odpowiedzialności, starzenie się kadry nauczycielskiej oraz wysokie wymagania formalne i obciążenie administracyjne to główne przyczyny odpływu z zawodu.
Pozostałe sektory deficytowe
Sektor finansowo-administracyjny poszukuje samodzielnych księgowych z doświadczeniem i znajomością prawa podatkowego oraz specjalistów ds. rachunkowości i finansów. Trudności w znalezieniu kandydatów z praktyczną wiedzą i wysoka konkurencja ze strony firm audytorskich pogłębiają problem.
Branża gastronomiczna zmaga się z brakami kucharzy, szczególnie w dużych miastach i ośrodkach turystycznych, oraz pomocy kuchennej. Niskie wynagrodzenia, duże obciążenie psychofizyczne i odejścia do lepiej płatnych branż powodują stały niedobór pracowników.
Perspektywy i wyzwania
Prognozy nie napawają optymizmem. Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego, przy utrzymaniu obecnych trendów demograficznych, liczba osób na rynku pracy może skurczyć się do 2035 roku o ponad 12% – z obecnych 16,6 miliona pracujących do 14,5 miliona. Starzenie się społeczeństwa i niska dzietność będą pogłębiać problemy kadrowe.
Aby przeciwdziałać niedoborom kadrowym, konieczne są kompleksowe działania. Potrzebna jest modernizacja kształcenia zawodowego i technicznego, dofinansowanie szkoleń i kursów kwalifikacyjnych oraz poprawa warunków pracy i płac w sektorach deficytowych. Równie ważne jest zatrzymanie emigracji pracowników i ułatwienie imigracji zarobkowej.
Polski rynek pracy cierpi na niedopasowanie strukturalne – wiele osób poszukuje zatrudnienia, ale nie posiada kwalifikacji lub motywacji do pracy w zawodach deficytowych. Dla osób planujących zmianę ścieżki kariery, te zawody oferują obecnie największe możliwości stabilnego zatrudnienia.